Wetsus: samen werken aan een betere wereld

Het SNN herkende de potentie van Wetsus en de WaterCampus die zich daaromheen heeft gevormd. Het samenwerkingsverband gaf het Friese initiatief een forse en langdurige duw in de rug. Nu, in 2022, staat Wetsus op een belangrijk kruispunt. Komt de nieuwe rijksfinanciering er, en daarmee continuïteit? 

Wereldleider 

Een wateruniversiteit die wereldleider is in de watertechnologie. Die de kennis, de kunde en de bevlogenheid van 24 universiteiten, 110 internationale bedrijven en diverse overheden bij elkaar brengt. Waardoor werkgelegenheid van hoge kwaliteit ontstaat. En hoger opgeleiden uit het Noorden minder vaak hun heil hoeven te zoeken in de Randstad. 

Want Wetsus en de WaterCampus in Leeuwarden hebben natuurlijk zelf mensen aan het werk, maar ze zorgen ook voor werkgelegenheid bij de bedrijven die erbij aangesloten zijn. En natuurlijk bij de spin-off bedrijven en start-ups, veertig in totaal. De omzet van de hele watertechnologiesector in Friesland wordt inmiddels geschat op bijna een half miljard euro. 

Belang 

Voor het SNN is Wetsus het grootste subsidieproject ooit. Maar ook het bedrijfsleven zag meteen het belang van de wateruniversiteit. Bedrijven als Nuon, Shell en Unilever haakten al snel aan. Vanaf het begin wordt Wetsus voor bijna 25 procent gefinancierd uit het bedrijfsleven. Dat is een zeldzaam hoog percentage voor een wetenschappelijk instituut. 

“Wat mij opviel”, zegt SNN-directeur Marjan Dol na een werkbezoek aan Wetsus, “is de combinatie van fundamenteel onderzoek met als doel bij te dragen aan het oplossen van een wereldprobleem voor water. Je ziet in het laboratorium een mooie balans tussen mannen en vrouwen die met bevlogenheid werken aan oplossingen. Wetsus doet belangrijk werk en zorgt ervoor dat dat in de praktijk wordt gebracht. Ze gebruiken bijvoorbeeld hun eigen rioolwater op de WaterCampus voor onderzoek. Dat is mooi om te zien. En laten we niet vergeten dat het mkb in de regio behoefte heeft aan deze innovatie. Zij worden van volgers voorlopers.”

Schaarste 

Zakelijk directeur Johannes Boonstra kan het maatschappelijk belang van Wetsus alleen maar onderstrepen. “Er zijn wereldwijde problemen én kansen op het gebied van waterbehandeling. Het probleem van de toenemende schaarste aan schoon drinkwater. Het probleem hoe om te gaan met het verwijderen van lastige onderdelen uit afvalwater. Maar ook: de rol die watertechnologie kan spelen bij de circulaire economie, duurzame landbouw en het opwekken van energie uit zoet en zout water. We doen aan wetenschap. Maar altijd met toepasbaarheid in zicht.”

Die toepasbaarheid uit zich bijvoorbeeld in patenten. Sinds 2004 zijn er meer dan negentig patenten ingediend, waarvan bijna de helft is overgedragen aan bedrijven, vooral in het Noorden. Voorbeelden van mooie projecten zijn er te over (zie opsomming onderaan dit artikel). En deze dus: energie winnen uit het verschil in zoutconcentratie uit zout en zoet water op de Afsluitdijk. 

Spannend 

Nu Wetsus de kinderschoenen is ontgroeid, wordt het tijd voor een structurele financiering. Daarover wordt de komende maanden een knoop doorgehakt. Wetsus doet een beroep op het Groeifonds en wil op de lijst van TO2-instituten, zoals Deltares en TNO. Er ligt een positief advies. Het kabinet moet nu een beslissing nemen. 

“We hebben bewezen dat we bij die topinstituten horen”, zegt Boonstra. “We hebben heel veel te danken aan het SNN en de regio. Maar de financiering van een nationaal instituut is primair de verantwoordelijkheid van het Rijk. Als het kabinet positief beslist, is er eindelijk financiële rust. Zo niet, dan moeten we krimpen of wellicht zelfs stoppen. Want zonder overheidsbijdrage verliezen we ook de bijdragen van het bedrijfsleven. Dus ja, dit is een spannende tijd.”

Een kleine greep uit de projecten van Wetsus: 

- Wetsus en de TU Delft werken aan een project om bioplastics te maken. 
- Het fosfaat in de wereld raakt op: Wetsus heeft diverse technologieën ontwikkeld om deze grondstof voor kunstmest terug te winnen uit water en mest. 
- Groningen wil zich onderscheiden op het gebied van waterstof: Wetsus helpt om duurzame technologie voor waterstofproductie te ontwikkelen. 
- Windmolens en zonnepanelen vragen om energieopslag: Wetsus ontwikkelde een waterbatterij waarin elektriciteit duurzaam kan worden opgeslagen. 
- We spoelen veel energie en grondstoffen door het toilet. Spin-off bedrijf Desah implementeert Wetsus-innovaties die slim zorgen voor de terugwinning daarvan.